Zygmunt III Waza
Król Polski i wielki książę litewski, ruski, pruski, mazowiecki, żmudzki, inflancki, a także dziedziczny król Szwedów, Gotów i Wandalów.
Po śmierci Stefana Batorego w 1586 roku Polska zostaje bez władcy. W wyniku wolnej elekcji w 1587 roku 21-letni królewicz szwedzki Zygmunt zostaje koronowany na króla w Katedrze Wawelskiej. Wydarzenia te rozpoczynają zdecydowanie najobszerniejsze numizmatycznie (choć nie najdłuższe w historii Polski) panowanie.
W czasach Zygmunta III Wazy Rzeczpospolita osiąga swój największy zasięg terytorialny dochodzący do miliona kilometrów kwadratowych. Aby zaspokoić potrzeby obrotu pieniężnego ludności zamieszkującej tak rozległy obszar, w Polsce pracuje równocześnie aż kilkanaście mennic.
Metale szlachetne na srebrne i złote monety przebija się w mennicach państwowych (królewskich), miejskich, prywatnych oraz lennych. Działające ośrodki mennicze:
– mennica koronna w Olkuszu;
– mennica koronna w Poznaniu;
– mennica koronna w Krakowie;
– mennica koronna w Malborku;
– mennica koronna w Lublinie;
– mennica koronna w Bydgoszczy;
– mennica koronna we Wschowie;
– mennica koronna w Warszawie;
– mennica litewska w Wilnie;
– mennica miejska w Gdańsku;
– mennica miejska w Elblągu;
– mennica miejska w Toruniu;
– mennica miejska w Rydze;
– mennica prywatna w Łobżenicy;
– mennica lenna w Królewcu;
– mennica lenna w Mitawie.
System monetarny oparty na grubej monecie srebrnej (talar) oraz złotej (dukat) jest stosunkowo prosty w użyciu. Trudności pojawiają się przy mniejszych transakcjach oraz kwotach. W obiegu krąży wiele nominałów monet obcych napływających od sąsiadów. Pośród monet polskich spotkać można emisje księstw, biskupstw i miast niemieckich opartych na różnych systemach monetarnych, ponadto krajcary księstw śląskich, kopiejki (łezki) rosyjskie, a nawet denarki węgierskie. Jednocześnie w obiegu krążą monety wybite w trakcie poprzednich panowań oraz coraz liczniejsze fałszerstwa na szkodę emitenta. Nominały produkowane w oficjalnych mennicach:
– denar;
– dwudenar;
– ternar (trzeciak);
– szeląg;
– półgrosz;
– grosz;
– półtorak;
– 3 krajcary;
– trojak;
– szóstak;
– ort;
– ćwierćtalar;
– półtalar;
– talar lekki;
– talar;
– dukat (oraz jego wielokrotności, portugały i donatywy).